In deze eerste blog nemen we een bijzonder fenomeen onder de loep, namelijk de hashtag. Wie online is ontkomt er niet aan. In deze blog staan we stil bij wat een hashtag is en kijken we naar de mogelijkheden van bescherming. Zijn die er eigenlijk wel? En wat heeft het Slagzinnenregister te bieden aan hashtags? In het kort: niet alle hashtags zijn te beschermen, maar het Slagzinnenregister biedt wel mogelijkheden. #durftevragen
De geschiedenis
Het gebruik van hashtags werd voor het eerst in 2007 voorgesteld door internet- en technologiespecialist Chris Messina, ook wel de ‘uitvinder’ van de hashtag genoemd. Door berichten op Twitter dezelfde ‘tag’ mee te geven kon er volgens hem sneller gezocht worden binnen de grote hoeveelheid Tweets. Het idee werd in eerste instantie negatief ontvangen door Twitter, maar de praktijk ging zijn eigen weg en het werd alsnog opgepakt.
Hoe werkt het?
Eigenlijk kan iedereen een nieuwe hashtag creëren door simpelweg een tekst zonder spatie achter het #-symbool te plaatsen. Hashtags worden allang niet meer alleen op Twitter gebruikt, ook andere social media zoals Facebook en Instagram danken hun kracht deels aan dit fenomeen. Als het een tag is die door anderen wordt opgepakt kan het een trend worden. Sterker nog: het kan zelfs een krachtig maatschappelijk statement maken of slachtoffers samenbrengen, denk aan de recente #blacklivesmatter en #metoo kwesties.
Bescherming via auteursrecht of merkenrecht
Dan de vraag of er enige bescherming mogelijk is op een hashtag. Hierbij kan in eerste instantie gedacht worden aan bescherming via het auteursrecht of het merkenrecht, maar de vereisten zijn streng.
Om in aanmerking te komen voor een auteursrecht – een recht dat ontstaat door creatie en niet door registratie in een register – moet er sprake zijn van een “eigen oorspronkelijk karakter” en een “persoonlijk stempel van de maker”. In andere woorden: een werk moet vooral oorspronkelijk en origineel zijn, een gevolg van creatieve keuzes. In de wereld waar de tags je om de oren vliegen, die bovendien per definitie liever kort dan te lang zijn, wordt dit al snel lastig.
Via het merkenrecht dan? Voor merkbescherming is het nodig dat er sprake is van “onderscheidend vermogen”. Ook dit levert een zekere drempel op, omdat datgene waar bescherming voor wordt aangevraagd in staat moet zijn om de herkomst van een waar of dienst aan te duiden. Algemeen gebruikte of beschrijvende woorden hebben van huis uit geen onderscheidend vermogen. Een tag die meer lijkt op een zin dan een woord kan evengoed beschrijvend zijn, althans een gebrek aan onderscheidend vermogen hebben, hoe creatief het ook mag zijn.
Hierbij speelt nog dat het #-symbool zelf ongetwijfeld als onvoldoende onderscheidend zal worden beschouwd – vergelijkbaar met bijvoorbeeld toevoegingen als .com en .nl, waardoor het in feite wordt ‘weggedacht’ bij de beoordeling door de merkenautoriteit. Het is niet nodig dat bedrijven als Nike of Louis Vuitton nog apart #nike of #louisvuitton als merk aanvragen; het eenvoudige woordmerk zal volstaan.
Zelfs al zou er een exclusief recht op een hashtag rusten, dan zijn er altijd nog de (wettelijke) beperkingen op een dergelijk recht. Zo zal het bijzonder lastig worden om op te treden tegen gebruik van een beschermde naam in een nieuwsbericht.
Het ziet er dus naar uit dat de gevestigde intellectuele eigendomsrechten niet eenvoudig ingeroepen kunnen worden. Wel kan er een zekere bescherming uitgaan van een hoge bekendheid van een hashtag, maar ook daar zitten haken en ogen aan. Een hoge bekendheid kan enerzijds de onderscheidende kracht versterken, maar tegelijkertijd ook leiden tot een verwording tot algemeen gebruikte taal, waardoor het automatisch in het publieke domein terecht komt en door iedereen gebruikt mag worden.
Als slagzin?
Ook bij de aanvraag tot inschrijving van een slagzin vindt er een toetsing plaats. Hoewel de drempel een stuk lager ligt in vergelijking met het auteursrecht of het merkenrecht moet er alsnog sprake zijn van een zekere mate van onderscheidende kracht. De slagzin mag bijvoorbeeld niet puur beschrijvend zijn (“De lekkerste broodjes”) of deel uitmaken van het normale taalgebruik (“Alleen het beste is goed genoeg”). Inschrijving van een slagzin geeft een duidelijke boodschap naar buiten dat een claim wordt gelegd op die slagzin.
Voor wat betreft de beoordeling van hashtags als slagzin geldt geen andere beoordeling ten opzichte van ‘gewone’ zinnen. Een hashtag komt dus in aanmerking voor inschrijving wanneer deze voldoet aan de eisen voor een normale slagzin. Overigens zal de beschermingsomvang van een normale slagzin mét spaties en zonder het #-symbool in veel gevallen ook de hashtag-variant omvatten, waardoor er in de meeste gevallen geen noodzaak is om uitsluitend de hashtag als slagzin aan te vragen.
Conclusie
Niet alle hashtags zijn te beschermen, maar het Slagzinnenregister biedt wel mogelijkheden. De vraag of een hashtag te beschermen is wordt op dezelfde manier beantwoord als wanneer het gaat om een aanvraag in gewone schrijfstijl. Een hashtag-slagzin met voldoende twist kan dus gewoon worden ingeschreven. #uwregelgeregeld!
Door: Bram Duivenoorde, Bart Heijboer en Peter Simonis
GVR/Slagzinnencommissie